Những năm trở lại đây, Hàn Quốc trở thành địa điểm du lịch hứa hẹn dành cho hội những người mê xê dịch ở Việt Nam. Điều này cũng không quá khó hiểu khi xứ sở kim chi là điểm đến vô cùng lý tưởng với thủ đô Seoul nhộn nhịp, thành phố cảng Busan xinh đẹp hay đảo Jeju thơ mộng hệt như cảnh trong phim. Vậy nhưng, nếu như có cơ hội ghé thăm Hàn Quốc nhưng lại bỏ qua trải nghiệm đi xông hơi hay ho (còn gọi là Jjimjibang) thì xem như du khách đã bỏ phí mất một nửa chuyến đi của mình. Đây không chỉ là một hoạt động thư giãn, xông hơi ở Hàn Quốc được xem là một nét văn hóa lâu đời, thể hiện sự gắn kết cộng đồng của người dân nơi đây.
1. Tổng quan về Jjimjilbang
Trong tiếng Hàn, Jjimjilbang (찜질방) là từ ghép của 찜질 (xông hơi) và 방 (phòng). Jjimjilbang là một loại hình 사우나 (tắm hơi) công cộng phổ biến, được người dân Hàn Quốc cũng như du khách nước ngoài rất ưa chuộng. Với bất kể điều kiện thời tiết nào, dù mùa hè nóng nực hay mùa đông lạnh giá thì người Hàn, sau những khoảng thời gian làm việc căng thẳng, vất vả, được ngâm mình trong những bể nước nóng của Jjimjilbang là cách giải tỏa stress hữu hiệu nhất.
Người Hàn Quốc ít khi đi Jjimjilbang một mình. Họ đến Jjimjilbang với ít nhất từ 2 người trở lên. Trong xã hội Hàn Quốc, khái niệm “bang” thể hiện không gian công cộng, là nơi chia sẻ không gian với người khác mà không có khoảng cách nào. Với văn hóa “bang”, văn hóa cộng đồng độc đáo của người Hàn cũng được phản ánh rõ nét. Bạn có thể đến Jjimjilbang với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, người yêu… Jjimjilbang không giới hạn lứa tuổi, tầng lớp hay nghề nghiệp. Tất cả mọi người, khi bước chân vào Jjimjilbang đều bỏ lại tất cả mọi tham vọng cũng như ưu phiền, đều trở thành những cá thể bình đẳng có chung mục đích là tìm sự thư giãn, nghỉ ngơi.
2. Bối cảnh hình thành
Những phòng tắm hơi Jjimjilbang đầu tiên xuất hiện vào đầu những năm 1990 ở Busan. Sau đó nhanh chóng phát triển mạnh mẽ và lan rộng ra toàn quốc. Jjimjilbang ban đầu chỉ là những nhà tắm hơi nhỏ bình thường. Nhưng dần dần đã phát triển thành một loại hình kinh doanh quy mô lớn. Những Jjimjilbang cỡ lớn có khi chiếm trọn cả một tòa nhà cao tầng. Jjimjilbang cung cấp đa dạng các tiện ích chất lượng cao với giá cả phải chăng. Chính vì vậy, loại hình phòng tắm hơi Jjimjilbang nhanh chóng trở thành một nét văn hóa đại chúng mới của người dân Hàn Quốc.
3. Các loại hình Jjimjilbang
Ở Hàn Quốc có rất nhiều loại hình Jjimjilbang khác nhau. Tùy theo mục đích sử dụng mà khách hàng có thể lựa chọn loại phòng phù hợp. Có thể kể đến 5 loại hình phổ biến sau:
Phòng xông đá cuội (자갈 찜질방)
Là loại phòng xông hơi có lớp đá cuội nóng ở dưới, bên trên có trải một lớp chiếu. Vì vậy bạn có thể dễ dàng xông hơi mà không cảm thấy khó chịu với lớp đá cứng và nóng. Phòng đá cuội này giúp bạn khỏe mạnh hơn, giảm mệt mỏi, ổn định huyết áp, giảm mỡ thừa,…
Phòng xông hơi Hoàng thổ đất sét bi (황토불가마)
Loại phòng này được xây dựng với vật liệu chính là đất sét vàng (hoàng thổ). Trần nhà và tường được trét hoặc bao bọc bởi đất sét vàng. Dưới sàn được trải một lớp đất sét bi. Nhiệt độ từ sàn tia hồng ngoại sẽ làm nóng đất sét và tỏa năng lượng ra khắp phòng. Điều này giúp lưu thông máu, kích thích các tuyến bã nhờn thải độc tố ra khỏi cơ thể.
Phòng xông hơi thuốc bắc (한약방)
Phòng thuốc bắc nổi bật với sự kết hợp giữa sức nóng tỏa ra từ các máy xông hơi hiện đại cùng các dược liệu thuốc bắc quý hiếm. Sau khi sử dụng phòng này, bạn sẽ được khai thông khí huyết, nâng cao sức đề kháng và có thể tiêu trừ một số bệnh nội khoa cũng như ngoại khoa.
Phòng xông hơi lạnh (얼음방)
Là phòng tắm tận dụng hơi lạnh của đá và máy làm lạnh. Loại phòng này rất thích hợp cho trẻ em vốn không thích không gian kín và nóng. Đây cũng là phòng sử dụng hơi lạnh để giải phóng cơ bắp khỏi sự căng thẳng, giảm đau lưng, đau vai và đốt cháy mỡ thừa hiệu quả.
Phòng xông hơi Nano
Đây là xu hướng phòng xông hơi mới nhất hiện nay. Loại hình này sử dụng công nghệ Nano kết hợp với đá phiến thạch anh, gỗ thông và máy xông hơi truyền thống. Phòng này giúp bạn thư giãn cơ bắp, tăng tuần hoàn máu, tăng cường hệ miễn dịch.
4. Những điều bạn nên biết khi đến Jjimjilbang
Ở Hàn Quốc, Jjimjilbang có mặt hầu như ở tất cả mỗi phường, quận, huyện. Ở những thị trấn nhỏ cách xa thành phố cũng có ít nhất một Jjimjilbang. Một Jjimjilbang cơ bản thường đảm bảo các khu riêng biệt như: Khu tắm riêng cho nữ, khu tắm riêng cho nam, khu tắm xông hơi chung cho cả nam lẫn nữ, khu vực nghỉ ngơi tập thể.
Việc đầu tiên khi bước vào một Jjimjilbang là bạn phải gửi giầy dép tại những ngăn tủ nhỏ ngay cạnh quầy lễ tân. Chìa khóa gửi giầy, dép ở tủ này sẽ chính là chía khóa của tủ đựng tư trang, các đồ cá nhân ở phòng tắm riêng cho nam, nữ. Khi bước vào khu vực tắm riêng này, bạn đừng bất ngờ khi thấy mọi người từ già trẻ, lớn bé đều… “nude” một cách tự nhiên. Tất cả quần áo – tượng trưng cho những lễ nghĩa, thứ bậc xã hội đều được trút bỏ, để lại ở các tủ đựng đồ riêng, và khi đã bước vào khu vực tắm thì “ai cũng như ai”. Để đảm bảo vệ sinh chung cho các bể nước nóng, trước khi vào ngâm trong các bồn nước nóng (với các mức nhiệt độ nóng – lạnh được phân chia rõ ràng từ thấp đến cao), tất cả mọi người phải “tráng mình” tại khu vực vòi đứng được lắp đặt riêng.
Sau khi tắm ở khu vực riêng, bạn sẽ được phát một bộ quần áo đồng phục dùng riêng để ngủ lại trong Jjimjilbang, ngoài ra còn có gối, mền và nệm. Bạn cũng có thể tắm xông hơi bằng cách thử nghiệm những căn phòng đá, phòng muối, phòng thạch anh… với những mức nhiệt độ khác nhau được ghi rõ trước cửa phòng. Việc ngồi xông hơi trong những căn phòng này có tác dụng giải độc, thanh lọc cơ thể đem lại cho bạn cảm giác khoan khoái, dễ chịu. Nếu không thích xông hơi, bạn có thể cùng bạn bè chọn một góc tùy thích để cùng trò chuyện, ăn uống, xem ti vi. Tại khu vực ăn uống, bạn sẽ có thể thưởng thức nước trà xanh lạnh, cà phê đá hay sikhye – một loại thức uống cổ truyền Hàn Quốc được làm từ gạo. Nếu thích, bất cứ lúc nào bạn cũng có thể dùng một bữa ăn đơn giản với bánh gạo, trứng gà… Bạn còn có thể nằm ngủ trong phòng ngủ hay đọc sách ngay khu vực chuyên biệt.
Vì đây là không gian tự do nên mọi người được quyền chọn cho mình những địa điểm tùy thích trên sàn nhà được lát gỗ hoặc đá luôn được lau chùi và giữ gìn sạch sẽ. Ban đầu khi bước vào nơi đây, bạn sẽ thấy lạ lẫm và thích thú khi ngủ giữa một không gian rộng, nằm bên cạnh những người hoàn toàn xa lạ. Tuy là không gian sinh hoạt tự do nhưng không có nghĩa là lộn xộn. Khu vực xem ti vi, tiếng ti vi được vặn rất nhỏ, những tốp bạn trẻ nói chuyện và cười đùa vừa phải, những người đi lại, di chuyển với bước chân rất khẽ… Tất cả là để giữ gìn không gian yên tĩnh chung và tôn trọng giấc ngủ của những người còn lại. Bởi 찜질방 mở cửa 24/24, nên việc khu sinh hoạt chung này vẫn có người ra vào đi lại ngay cả lúc nửa đêm là chuyện đương nhiên. Ngoài việc giữ gìn không gian sinh hoạt chung, vấn đề an toàn tư trang, đồ dùng cá nhân cũng rất đảm bảo. Một mặt, mọi đồ dùng quan trọng đã được cất riêng tại tủ gửi đồ và bạn chỉ mang chìa khóa (thường được người Hàn Quốc đeo dưới chân) lên phòng sinh hoạt chung. Quan trọng hơn, người Hàn Quốc ngay từ nhỏ đã được giáo dục ý thức, đạo đức sinh hoạt nơi công cộng nên các vụ xâm hại, lấy trộm đồ đạc, tư trang của người khác là điều rất hiếm và hầu như không có tại Jjimjilbang.
5. Lợi ích của Jjimjilbang
Các phòng tắm hơi Jjimjilbang được xem như món quà dành cho sức khỏe. Người Hàn coi đây như là một nét văn hóa và họ đi Jjimjilbang hàng tuần để chăm sóc sức khỏe – một giải pháp thải độc rất hiệu quả cho cơ thể.
- Hồi phục sức khỏe và tăng cường hiệu quả hoạt động của não bộ.
- Cân đối thân hình vóc dáng, giúp tiêu hao mỡ và giảm cân.
- Thư giãn cơ bắp và hỗ trợ làm giảm thiểu các cơn đau do viêm khớp, đau dây thần kinh.
- Thúc đẩy tuần hoàn máu, cải thiện làn da mịn màng, trắng sáng.
- Giảm thiểu rõ rệt các triệu chứng cảm, hen suyễn, dị ứng, mất ngủ.
- Giải tỏa căng thẳng & stress.
Được coi là bí quyết giữ gìn và chăm sóc sức khỏe & sắc đẹp tại Hàn Quốc, văn hóa xông hơi Jjimjilbang được ưa chuộng tại rất nhiều các quốc gia trên thế giới như Mỹ, Trung Quốc, Thái Lan,…trong đó không thể kể đến Việt Nam chúng ta.
6. Những điều tạo nên nét đặc trưng của văn hóa Jjimjilbang
Không gian sinh hoạt
Khác với phòng xông hơi ở nhiều nước khác, Jjimjilbang ở Hàn Quốc được miêu tả là không gian “trút bỏ mọi khoảng cách” theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Và điều này đã thể hiện được văn hóa cộng đồng rất rõ ràng.
Jjimjilbang đảm bảo có các khu vực riêng biệt như khu tắm cho nam/nữ, khu xông hơi chung, khu nghỉ ngơi tập thể,… Nhưng vào khu tắm riêng thì bạn phải “nude” thì mới được ngâm mình vào làn nước ấm áp. Đối với người nước ngoài không có văn hóa tắm công cộng, việc này vô cùng khó khăn và khiến bạn không hề tự nhiên chút nào. Nhưng nếu thử một vài lần thì có lẽ bạn sẽ thấy đây là một trải nghiệm khá thú vị.
Jjimjilbang cũng có khu vực nghỉ ngơi tập thể. Nhiều người tận dụng nơi này làm nơi qua đêm của mình. Giống như việc tắm rửa, ngủ nghỉ cũng là việc thuộc phạm trù riêng tư. Nhưng khi đến đây, người Hàn Quốc không còn quá đặt nặng “không gian của bản thân” (자신의 공간). Thay vào đó là “không gian của chúng ta” (우리의 공간). Vì vậy họ thấy việc chia sẻ không gian nghỉ ngơi hay nằm cạnh người lạ cũng không phải là vấn đề to tát.
Jjimjilbang dù là một không gian sinh hoạt tự do, nhưng mỗi người vẫn phải có ý thức tôn trọng người khác. Ở khu vực xem TV, tiếng TV luôn được vặn rất nhỏ. Nói chuyện hay cười đùa thì không được quá ồn ào. Thậm chí, mọi người còn di chuyển với tiếng bước chân vô cùng nhỏ.
Món ăn ở Jjimjilbang
Nhắc đến món ăn đặc trưng ở Jjimjilbang thì ắt hẳn không thể bỏ qua hai món vô cùng nổi bật. Đó chính là trứng gà luộc (삶은 달걀) và sikhye (식혜). Sikhye là nước gạo, hay còn gọi là rượu gạo. Đây là một loại thức uống truyền thống nổi tiếng tại Hàn Quốc. Nước gạo có mùi gạo kết hợp với mùi lúa mạch rất thơm và dễ uống. Trứng gà luộc thì béo béo, bùi bùi. Sự kết hợp hài hòa này làm mọi người đều rất yêu thích và không thể bỏ qua mỗi khi đến Jjimjilbang.
Hiện nay thực đơn ở Jjimjilbang đã phong phú hơn rất nhiều. Ngoài hai món ăn trên thì người Hàn Quốc cũng đề xuất nhiều món ngon khác. Chẳng hạn như canh rong biển (미역국), cơm xào kim chi (김치볶음밥), thịt lợn xào (제육붂음)…
Quấn khăn đầu cừu
Quấn khăn đầu cừu (양머리) là một trong những điều người nước ngoài cảm thấy thú vị nhất khi đến Jjimjilbang. Hình ảnh đầu cừu cũng xuất hiện nhiều trong những bộ phim truyền hình. Chứng tỏ được mức phổ biến của nó. Vì phải xông hơi trong nhiệt độ khá cao nên việc cố định tóc gọn gàng cũng giúp cho chúng ta tận hưởng quá trình xông hơi hơn. Đồng thời cũng giúp ngăn hơi nóng phả trực tiếp vào đầu. Người Hàn dùng khăn để gấp thành hình dạng ngộ nghĩnh và đáng yêu như vậy. Chính hành động này đã tạo nên một nét rất riêng của Jjimjilbang Hàn Quốc.
Xu hướng thiết kế không gian đa chức năng
Những Jjimjilbang quy mô lớn hiện nay có khi chiếm trọn cả một tòa nhà cao tầng và cung cấp đa dạng các dịch vụ đi kèm chất lượng cao với giá cả phải chăng. Chính vì điều này mà loại hình phòng tắm hơi này đã từng bước trở thành một nét văn hóa đại chúng của người dân Hàn Quốc.
Phòng xông hơi Hàn Quốc Jjimjilbang hiện đại có thêm các loại hình dịch vụ như: phòng tập gym, phòng chiếu phim, phòng đọc sách, phòng internet… Thậm chí, nhiều nơi còn thiết kế cả phòng massage, phòng chăm sóc móng tay và phòng karaoke.
